Miasto Opole stworzyło system gospodarki odpadami oparty na: selektywnej zbiórce, odzysku surowców do ponownego wykorzystania oraz unieszkodliwianiu tych odpadów, które nie nadają się do recyklingu. Prawo Unii Europejskiej oraz polskie nakazują osiągnięcie do 2030 roku poziomu recyklingu o wysokości co najmniej 60% w stosunku do masy wytwarzanych odpadów danego rodzaju. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe jedynie dzięki połączeniu działań polegających na: zmniejszeniu ilości wytwarzanych odpadów, dobrze prowadzonej selektywnej zbiórce odpadów przez mieszkańców oraz ich sortowaniu i przekazywaniu do dalszego wykorzystania, a także posiadaniu instalacji do przetwarzania odpadów.
ZACZNIJ OD SIEBIE
Sposób postępowania przez każdego z nas z odpadami ma ogromny wpływ na środowisko, a niezwykle ważne jest, aby poprawnie segregować odpady, a przede wszystkim ograniczać ich produkowanie. W tej materii bardzo wiele się zmieniło. Odpady nie trafiają już bezpośrednio na składowisko, a ich znaczną część można przekazać do: ponownego użycia, wytworzenia energii cieplnej i elektrycznej czy produkcji polepszaczy gleby.
Cały proces zaczyna się w naszych domach. Większość wyrzucanych przez nas śmieci nadaje się bowiem do recyklingu i nie powinno trafiać na składowiska, gdzie będą się marnować i szkodzić środowisku. Papier, metale, szkło, czy tworzywa sztuczne po przetworzeniu mogą nam służyć wielokrotnie. Dlatego kluczowa jest odpowiednia segregacja u źródła ich powstania i selektywna zbiórka. W Opolu polega na wyselekcjonowaniu: papieru, tworzyw sztucznych, metali i opakowań wielomateriałowych, szkła opakowaniowego, odpadów zielonych i innych biodegradowalnych, odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów zmieszanych. Poza tym oddzielnie należy przekazywać do specjalnych miejsc i punktów m.in.: lekarstwa, elektroodpady, zużytą odzież i tekstylia, wysegregowane odpady remontowo-budowlane i opony.
NIE PRODUKUJ ODPADÓW
W hierarchii postępowania z odpadami najważniejsze jest ograniczenie ich wytwarzania. Kluczowe w tej kwestii jest więc planowanie zakupów tak, aby nie marnować żywności i nie wytwarzać nadmiernej ilości odpadów. Poniżej przedstawiono kilka porad w tej kwestii:
- na zakupy zabierzmy ze sobą torbę wielokrotnego użytku i zrezygnujmy z pakowania zakupów w popularne jednorazówki;
- wybierając poszczególne artykuły unikajmy tych pakowanych oddzielnie m.in. w folię, czy na tackach;
- kupując jajka weźmy swoją wytłaczankę;
- kupujmy większe opakowania produktów, zamiast dużej liczby małych opakowań;
- zwróćmy uwagę na etykiety: datę przydatności, skład, biodegradowalność opakowania;
- wypożyczajmy zamiast kupować, choćby: narzędzia, książki, ubrania okazjonalne i inne przedmioty;
- decydujmy się na produkty lepsze jakościowo, a tym samym trwalsze;
- naprawiajmy sprzęt AGD zamiast kupować nowego, są na rynku firmy produkujące części zamienne do pralek/lodówek itp.;
- unikajmy kubków, talerzy i sztućców jednorazowych, zabierajmy swój kubek termiczny na kawę lub herbatę oraz bidon na wodę;
- oszczędzajmy papier;
- używajmy szmatek materiałowych, zamiast papierowych ręczników;
- zamiast tradycyjnej korespondencji, gazetek reklamowych i innych zdecydujmy się na e-maile i internetowe wydania;
Do zmniejszenia ilości odpadów znacznie przyczyniają się także: wymiana przedmiotów, przekazanie do dalszego użytkowania (z uwzględnieniem drobnej naprawy) i zmiana klasyfikacji przeznaczenia pierwotnego danego produktu.
Warto zaznaczyć, iż w Opolu, przy ul. Książąt Opolskich 10/1D funkcjonuje ReUżytkownia – miejsce wymiany rzeczy, w którym przedmioty w dobrym stanie, ale już nieużytkowane, będą mogły znaleźć nowego właściciela. Przyjmowane są tam m.in. artykuły gospodarstwa domowego, akcesoria ubraniowe (np. paski, apaszki, torebki), książki, gry planszowe i kompletne puzzle, płyty CD i DVD, rośliny doniczkowe, narzędzia ogrodnicze, zabawki i akcesoria dla dzieci, drobny sprzęt sportowy i akcesoria sportowe.
Podobne miejsca znajdują się również w Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK) przy ul. Przeskok 1 oraz przy ul. Kępska 5k. W punktach wymiany przedmiotów używanych mieszkaniec Opola może nadać „drugie życie” niepotrzebnym już przedmiotom. Oddane rzeczy muszą być sprawne, nieuszkodzone, czyste, w dobrym stanie technicznym i nie stanowić zagrożenia dla kolejnych użytkowników. Mogą to być m.in.: niewielkie meble (np. krzesła, biurka, łóżeczka dziecięce), elementy wyposażenia (np. obrazy, karnisze, doniczki, dywany), wyroby ceramiczne i szklane, narzędzia ogrodowe, rowery, rowerki, klatki do transportu małych zwierząt, TV, odtwarzacze audiowizualne, małe AGD.
NIE PAL ODPADÓW
Palenie odpadów w piecach domowych nie tylko niszczy środowisko, ale także bardzo niekorzystnie wpływa na zdrowie nasze i sąsiadów. Niebezpieczne i trujące związki wchodzące w skład odpadów przybierają inną postać i trafiają do naszych płuc. Domowe piece nie są przystosowane do spalania odpadów, gdyż panuje w nich zbyt niska temperatura spalania i nie mają odpowiednich filtrów powietrza.
NIE PODRZUCAJ ODPADÓW
Odpady pozostawione w miejscach do tego nieprzeznaczonych (przy drogach, w lesie, w parku, nad wodą) mają bardzo negatywny wpływ na środowisko naturalne. Tymczasem niestety niektóre osoby pozostawiają w takich miejscach niemal wszystko, od zwykłych śmieci, po złom i odpady niebezpieczne. Takie wysypiska w przeciwieństwie do legalnych składowisk, nie są zabezpieczone od podłoża i substancje trujące czy toksyczne przenikają do gleby i wód głębinowych, a co więcej przyczyniają się do powstania bakterii chorobotwórczych i grzybów. To wszystko szkodzi naszemu zdrowiu, a nawet życiu!
ENERGIA I CIEPŁO Z ODPADÓW
Jednym z kierunków działalności Zakładu Komunalnego Sp. z o.o. jest prowadzenie instalacji do odzysku i energetycznego wykorzystywania biogazu składowiskowego pochodzącego z odgazowania Miejskiego Składowiska Odpadów w Opolu. W zarządzanym przez Spółkę składowisku, w wyniku naturalnych i samoistnych procesów fermentacji materii organicznej zawartej w odpadach, powstaje biogaz, którego głównym składnikiem jest metan. Biogaz pozyskiwany ze składowiska, jest spalany w agregacie kogeneracyjnym, z tłokowym silnikiem gazowym sprzężonym z generatorem, a uzyskana w ten sposób energia elektryczna i ciepło, są zużywana na potrzeby własne Spółki, natomiast nadwyżki energii elektrycznej są wprowadzane do sieci energetyki zawodowej. Spalanie biogazu w agregacie, obok efektu w postaci odnawialnej energii elektrycznej, przynosi wymierny skutek ekologiczny związany z ochroną powietrza i klimatu. Zawarty w biogazie metan posiada potencjał cieplarniany 21 w stosunku do CO2. Dlatego gaz wysypiskowy ujęty w instalacji odgazowania i spalony w silniku agregatu do postaci dwutlenku węgla, w 21-krotnie mniejszym stopniu oddziałuje negatywnie na środowisko naturalne niż w przypadku emisji samoistnej. Dzięki ujęciu i spalaniu biogazu w bardzo istotny sposób została zredukowana emisja odorów ze składowiska, co znacząco wpływa na poprawę komfortu życia okolicznych mieszkańców.
W kolejnych latach planowana jest budowa Centrum Zielonej Transformacji (CZT), którego jednym z głównych elementów będzie Instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów (ITPO) wraz z odzyskiem energii. Instalacja będzie wykorzystywała paliwo alternatywne powstające w wyniku przetwarzania odpadów w instalacjach CZT do produkcji ciepła dla mieszkańców Opola. Układ będzie działał w systemie kogeneracyjnym, wytwarzać więc będzie również energię elektryczną, która zużywana będzie na potrzeby własne CZT. Uruchomienie ITPO pozwoli na ograniczenie ilości zużywanego przez ECO SA węgla o 10 tys. ton w skali roku, a ilość wyprodukowanego ciepła w wyniku spalania odpadów będzie w stanie zaspokoić potrzeby niemal 10 tysięcy gospodarstw domowych. Więcej na ten temat znaleźć można na stronie projektu Centrum Zielonej Transformacji.
MONITORING
Teren, na którym mieści się Centrum Zagospodarowania Odpadów w Opolu, jest objęty obligatoryjnym monitoringiem środowiskowym. Monitoring realizowany jest zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów, stanowiącym załącznik do obwieszczenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 6 sierpnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. poz. 1902).
Odpowiedzialna gospodarka odpadami, w celu ochrony środowiska naturalnego (wód, gleb i powietrza), a także zdrowia mieszkańców, jest kluczowym elementem działalności Zakładu Komunalnego w Opolu. Spółka regularnie ocenia wpływ eksploatacji składowiska oraz innych instalacji na otoczenie, a wyniki licznych obligatoryjnych i dodatkowych pomiarów przedstawiane są w raportach wewnętrznego monitoringu środowiskowego i podawane do publicznej wiadomości. Wszystkie potwierdzają, że Zakład jest bezpieczny dla okolicznych mieszkańców i środowiska.
Monitoring środowiskowy obejmuje: badanie poziomu i składu wód podziemnych, badanie wielkości przepływu i składu wód powierzchniowych, badanie składu wód odciekowych, badanie składu gazu składowiskowego, badanie opadu atmosferycznego, badanie przebiegu osiadania składowiska oraz badanie struktury i masy składowanych odpadów.
W celu potwierdzenia szczelności składowiska odpadów, w rejonie składowiska prowadzony jest monitoring wód podziemnych dla dwóch poziomów wodonośnych: poziomu czwartorzędowego i poziomu kredowego. Próbki do badania składu wód odciekowych, odpompowywanych do sieci oczyszczalni miasta Opola, pobierane są w przepompowni odcieków zlokalizowanej przy zbiorniku retencyjnym. W pobranych próbkach wody badane są następujące parametry wskaźnikowe: temperatura wody, przewodność, odczyn pH, ogólny węgiel organiczny (OWO), chlorki, fenole, żelazo ogólne, chrom Cr+6, miedź, cynk, ołów, kadm, nikiel, rtęć, fosfor ogólny, węglowodory ropopochodne oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).
Badania wykonywane są co kwartał przez laboratorium posiadające akredytacje oraz wdrożony system jakości. Ważną część monitoringu stanowi kontrola gazu składowiskowego, jego ilość oraz skład w tym: zawartość metanu CH4, dwutlenku węgla CO2 oraz tlenu O2 badana jest z częstotliwością raz w miesiącu. Wyniki pomiaru opadu atmosferycznego opracowywane są przez Stację Meteorologiczną w Opolu - Groszowicach. Same badanie masy i struktury składowanych odpadów prowadzone jest na bieżąco.
Wszystkie odpady dostarczane na składowisko są ewidencjonowane pod względem ilościowym i rodzajowym. Ewidencja odpadów prowadzona jest w systemie elektronicznym. Przyrost objętości odpadów, powierzchnia oraz osiadanie składowiska monitorowane są metodami geotechnicznymi i geodezyjnymi w oparciu o ustalone repery. Prace te wykonywane są przez firmę geodezyjną. Okresowo badany jest również poziom hałasu w środowisku.
Zakład Komunalny Sp. z o.o. podejmuje poza tym szereg własnych działań, które minimalizują wpływ na otoczenie. Realizowane w tym zakresie inwestycje mają przyczynić się przede wszystkim do ochrony wód i gleby, zmniejszyć uciążliwości odorowe oraz wywiewanie odpadów ze składowiska.
Wszystkie badania monitoringowe składowiska udokumentowane są raportami, które służą do analizy wpływu składowiska na otaczające go środowisko naturalne.