[huge_it_maps id="9"]

Nowy cmentarz dawnej wsi Zakrzów (d. Sackrau, Kőnigliche Sackrau), włączonej w granice Opola w 1899 roku, założony w 2 poł. XIX wieku. W jednym z dokumentów sprawozdawczych wzmiankowana jest data założenia 1862, nie wiadomo jednak, na jakich źródłach jest oparta. Wcześniejszy cmentarz zakrzowski mieścił się w okolicy kaplicy św. Anny, już w 1939 opisywany był jako „splantowany”. W pobliżu kaplicy zachował jeden stary krzyż żeliwny, na którym wtórnie zamocowano tabliczkę upamiętniającą trzy osoby zamordowane w 1945 roku przez żołnierzy radzieckich.

Cmentarz początkowo był niewielki, miał powierzchnię ok. 25 arów. Po włączeniu Zakrzowa do Opola w 1899 dokupiono przyległą od strony wschodniej działkę i powiększono cmentarz ponad trzykrotnie do obecnych rozmiarów. W tym czasie dokonywano rocznie kilkunastu pochówków dorosłych i mniej więcej tyleż samo dzieci, np. w 1901 roku było to 14 dorosłych, 19 dzieci, w 1903 – 18 dorosłych, 17 dzieci, w 1905 – 12 dorosłych, 20 dzieci.

Po powiększeniu ustalił się zachowany do dziś prosty układ cmentarza z główną aleją, wysadzaną drzewami, prostopadłą do dzisiejszej ul. Budowlanych, w przebiegu której w 1907 roku ustawiono betonowy krzyż, stanowiący dominantę cmentarza. Układ alei i krzyża wyraźnie wskazuje, że pierwotne wejście główne na cmentarz prowadziło bezpośrednio od strony dzisiejszej ul. Budowlanych. Prawdopodobnie pod koniec lat 20. XX wieku na cmentarzu wzniesiono istniejącą do dziś niewielką ceglaną kostnicę, zachowało się bowiem pismo mieszkańców Zakrzowa w tej sprawie z 1928 roku.

W obrębie muru cmentarnego, w narożniku ulic Budowlanych i Harcerskiej znajduje się murowana kapliczka, na planie kwadratu o barokowych formach wzniesiona w XVIII w.

Groby rozmieszczone w rzędach prostopadłych do głównej alei, po obu jej stronach. Wydzielono kwatery dziecięce, pod murem od strony zachodniej (ul. Budowlanych) zachowało się kilka żeliwnych ogrodzeń grobów z początku XX wieku. Najstarsze istniejące groby datowane na początek XX w., niektóre noszą sygnatury opolskich kamieniarzy. Przeważają typowe skromne nagrobki kamienne z krzyżem ustawionym na cokole w formie stojącego prostopadłościanu opatrzonego inskrypcją. Wyjątek stanowi oryginalny nagrobek kamienny w formie ściętego pnia drzewa. Znajdujemy tu także nieliczne krzyże żeliwne i drewniane, wśród których wyróżniają się przykłady z bogatszą dekoracją snycerską.

Na nagrobkach charakterystyczne, powtarzające się nazwiska mieszkańców wsi – zmarłych z rodziny Laxy, Kurperz (Kurpiers), Skrzypczyk, Czech, Motzko, Schliwa, Kolodziej, Pogrzeba. Większość napisów na grobach przedwojennych w języku niemieckim, nieliczne płyty z inskrypcjami polskimi. Na niektórych nagrobkach pojawia się określenie „Ackerbűrger” oznaczające „mieszkańca miasta prowadzącego gospodarstwo rolne”. Prawdopodobnie wiąże się to z faktem, iż od 1899 roku Zakrzów był dzielnicą Opola.

Na cmentarzu odnajdziemy groby osób zamordowanych przez żołnierzy radzieckich w 1945 roku. Ustalono, że od stycznia do marca 1945 z rąk czerwonoarmistów zginęło 103 mieszkańców Zakrzowa. Tablica poświęcona ich pamięci, z wypisanymi nazwiskami ofiar, została odsłonięta w pobliskiej kaplicy św. Anny w 70. rocznicę mordu.

W części wschodniej cmentarza większość grobów pochodzi z okresu po 1945 roku. Oprócz dotychczasowych mieszkańców Zakrzowa, spoczywają tu także osoby przesiedlone na te tereny po wojnie. Niektóre groby opatrzono charakterystycznymi dopiskami, wskazującymi na fakt przesiedlenia: „urodzona we Lwowie”, „repatriant ze Stanisławowa”, „ur. w Potoku Złotym”. M. in. pochowano tu księdza obrządku ormiańskiego Józefa Magierowskiego, przed wojną proboszcza w Łyściu koło Stanisławowa, po wojnie m.in. kapelana sióstr w Czarnowąsach. Przywiózł on ze sobą cudowny obraz Matki Boskiej z łysieckiego kościoła, którym opiekował się do śmierci w 1950 roku (obecnie obraz znajduje się w Gliwicach).

W okresie powojennym na cmentarzu chowano kilkadziesiąt osób rocznie, w latach 1945-53 pochowano tu łącznie 471 osób. Ostatnie pochówki pochodzą z początku lat 60. XX wieku.